Monologue Group

चित्र : आदित्य आजगांवकर / संपादन: समृद्धी घैसास   जखम कुण्या पायाची, का मनास सलते आहे ? खपलीच्या  कवचा खाली, वेदनाच जळते आहे ! ओकते रक्त ती जेंव्हा, सांगते एक कहाणी रक्ताविण कुरतडणारी, गाथा भळभळते आहे ! पाऊले घालत जाती, रांगोळी येथे लाल जणु उजाडलेले भाळ, मळवट भरते आहे ! वाहूदे वाहील जोवर, ते ज्याचे त्याचे प्राक्तन कोरडेच असतील डोळे, जरी 'प्रीत' विव्हळते आहे ! ओझे हे आयुष्याचे, नेणारच आयुष्याला ते गेल्या वरती बोलू, जे हाती उरते आहे ! जी वाट भरे काट्यांनी, तो प्रवास खडतर आहे आशेची फुंकर ओली, पण पुढे ढकलते आहे ! आशेची फुंकर ओली, पुढे ढकलते आहे !! ~प्रीती देशपांडे ४ मार्च, २०२१

मी दिसतो, तसाच असतो हे असेच, बहुदा नसते बिंबाच्या प्रतिबिंबाशी, असण्याचे अंतर फसते ! मी वावरतो कोणी एक, कुणी एक मन हे म्हणते द्वंद्वाला कुरवळणारी ती चौकट अडून बसते! मी हसतो तेंव्हा हसलो कधी असेच ते ही नसते ओठांची महिरप वेडी डोळ्यांतून स्फुंदत असते! मी जगतो म्हणतो तेंव्हा वहिवाट ती केवळ असते मज हवी हवीशी दुनिया, स्वप्नाच्या गावी वसते ! मी रडतो दुसऱ्यासाठी, पण दु:ख स्वत:चे असते तो ज्याचा गेला त्याच्या - हे गावी सुद्धा नसते ! मी कधी कलंदर असतो, कधी नियती भणंग असते या तळ्या-मळ्याच्या काठी, मम वृत्ती मलंग असते.. प्रीती ५ मार्च २०२१ छायाचित्र: आदित्य गणपुले   छायाचित्र संपादन: समृद्धी घैसास  

  ऊब ओल्या मातीच्या उबेत, जसे बीज अंकुरते तसे मातेच्या उदरी,   गर्भ आकाराला येते उबदार घरट्यात,   पक्षिणीच्या पंखाखाली पिल्लू वाढते निवांत,    जिवापाड ती जपते आजीच्या गं गोधडीत, ऊब मायेची मिळते मऊ हात थोपटती,    भ्रांत विरूनिया जाते मऊशार दुलईत,          प्रेम भरलेले स्पर्श सुखदायी त्या ऊबेने,     मन शहारून येते स्नेह,प्रेम,आणि माया,यांची ऊब ही जपावी  राग, द्वेष नि मत्सर,    आग भडकू न द्यावी जळणाऱ्या शेकोटीची,  ऊब दुरूनच घ्यावी धग दुःख चटक्यांची, नाहीतर लागेल सहावी ऊब लाभता धान्याला,    होई त्याचे पूर्णब्रह्म अन्न प्राशून मनुजा,        चित्ती येई समाधान तीच ऊब ती वाहते,    रक्त होऊनी धमनीत तापमान शरीराचे,       योग्य ठेवते राखून त्या अर्थाची रे ऊब,      अर्थ देई आयुष्याला वाममार्गाने संचय,         जन्म देई समस्येला सूर्यप्रकाशाची ऊब,       ऊर्जा देई जगायाला प्राणीजात जगी सारे     ...

  कृष्णवेध: जखम ~अनिता म. कांत (चित्र: आदित्य आजगावकर)   वाट पाहते कधी घालशी फुंकर तू येऊन जवळी मोहरेल मग जखम कोवळी उरी असो वा पायतळी II धृ II   रुततो काटा, सलतो काटा , तुझ्या पथावर पुन्हा पुन्हा तरी चालते ठेऊन हृदयी तुझे हास्य ते सोनसळी II १ II   ध्यास तुझा, विश्वास तुझा रे; नजर तुझी फिरता वरुनी सुरकुतलेल्या माळावरही चाफ्याची उमलते कळी II २ II   करुणा , माया , प्रेम बरसतो गडद रात्रीवर चंद्र नभी लख्ख झळाळे प्रकाशात त्या तनु तुझी सावळी निळी II ३ II   कधी भेट ती होईल अपुली , कधी मीरेला चैन पडे मिळेल का रे जागा तुझिया उरी असो वा पायतळी II ४ II

                  मी माझा हे जुनेच दालन आणिक त्यातील जुन्याच रेखाकृती मज समीप परी ही केवळ धूसर माझीच असे प्रतिकृती एक दिवा तो मिणमिणतो, दर्शवाया रितेरिते पण जावो सोडून एक एक ते, मजला प्यारे माझे मीपण चितारलेल्या चित्रांमधले, गेले उडुनी रंग ही सारे भकास त्या चौकटीनमधले, लयास गेले सगळे चेहरे सुंदरतेचे ढलपे पडूनी, उदास जुनकट झाल्या भिंती परी देती निवारा, निग्रही विचारा, अन् साथीला माझी विरक्ती नाही प्रियतम, नाही आत्मज, स्वार्थी सारे ढोंगी पामर म्हणूदे मजला निरस, दुराग्रही, स्व मूर्तीचे जपतो मंदिर जगास साऱ्या फक्त हवा हो, झगझगाट तो ऐश्वर्याचा अनासक्त मी नकोच मजला, मार्ग क्षणिक तो भौतिक सुखाचा या पार्थाच्या आयुष्य रथाला, कृष्ण सारथी नाही लाभला मीच माझी रचुनी गीता, सग्यां सोबत संग्राम मांडला कठोरतेने शस्त्र चालवून, निकट जिवलग जरी गमविले हेकटतेने वार करूनी, मनोराज्य जिंकून घेतले मी करारी, मीच विचारी, बुद्धिमान मी आहेच किती प्रतिबिंब माझे सवे माझिया, एकाकीपणाची कशास भिती? मज समोर याचक घेऊन येती, उसने खोटे प्रेम जिव्हाळे स्थित...

  सकाळी ६ वाजता माझा फोन वाजला. बघितलं तर माझी ताई भारतातून कॉल करत होती. इतक्या सकाळी सकाळी ? म्हणून पटकन उचलला. आणि अपेक्षे प्रमाणे काहीतरी वेगळं आणि जे कायम नको असतं ते. “बाबांना काल निमोनिया डिटेक्ट झालाय, आणि ICU मध्ये ठेवलंय” माझ्या बाबांचं वय ८७. या वयात असं काही झालं कि काळजात चर्रर्र होतं. लगेच भारतात निघालोय, असं मला कधीच जमत नाही. काहींना काही इथे मागे लागलेले असते.  भेटता येत नाही म्हणून, एक खंत असते. अपराधी पणा असतो. आई बाबांची जबाबदारी ताई आणि कुमारांवर पडते.  पण या वेळेस, ऑफिस मध्ये, फॅमिली emergency आहे असं लगेच declare करून, मी भारताचं तिकीट बुक केलं. ताईला पण बरं वाटलं.  २-३ दिवसात पुण्यात होतो. बाबांना जिथे ऍडमिट केलं तिथे, “पूना हॉस्पिटल” मध्ये पोचलो. बाबा स्टेबल आहेत असं सांगितलं होतं, पण तरी अजून ICU मध्ये आहेत. पोचलो तेंव्हा बाहेर माझी आई, माझेच एक दोन काका मामा. ओळखीचं मंद स्मित त्यांच्या चेहर्यावर पण काळजीचे सावट. मी आत गेलो. बाबा ठीक होते, बोलत होते. आलास का ? मग नेहमी प्रमाणे “कशाला आलास घाईने ?” त्यांचे नेहेमी प्रमाणे “अगदी सिरीयस असेल तर ...

परवा ऑफिसच्या लंच ब्रेकमध्ये दैववाद विरुद्ध बुद्धिप्रामाण्यवाद अशी चर्चा रंगली होती. दोन्हीकडचे लोक आपापले डबे खात तावातावाने आपापले मुद्दे मांडत होते, अनुभव सांगत होते. तेव्हा मला हा किस्सा आठवल्याशिवाय राहिला नाही. आठवला कसला, जे विस्मृतीत जातं ते आठवतं. ही घटना माझ्या जगण्याचाच भाग झाली आहे. तसा माझ्या बुद्धीचा देवावर किंवा 'काहीतरी आपल्याला न दिसणारी मोठी शक्ती असते' वगैरेवर विश्वास नाही. पण माझा तर्क, बुद्धी यांनी जिथे येऊन हात टेकले अशी ही गोष्ट.  अण्णा भिडे चाळीत पाऊल ठेवल्यापासून अख्ख्या चाळीसाठी जे गप्पांचा विषय झाले होते, ते अगदी आजतागायत. जेवढं  अण्णा स्वतःला चाळकऱ्यांपासून दूर ठेवत, तेवढंच त्यांच्याविषयीचं गूढ वाढत असे. त्यांचं व्यक्तिमत्वच असं गहिरं होतं. शिडशिडीत अंगकाठी, पांढराशुभ्र लेंगा-सदरा, बऱ्याच चंदेरी झालेल्या भरघोस दाढीमिशा,  सतत गंभीर चेहरा आणि खोल विहिरीसारखे थांग लागू न देणारे डोळे.  पाचपोरांच्या खोलीत ते एकटेच भाड्याने रहात. फार कुण...

  एखाद्याला अक्कल दाढ जशी केंव्हाही म्हणजे अगदी केंव्हाही येऊ शकते, तशीच एखाद्याला "चाळीशी" पण चाळीशी नंतर कधीही लागू शकते. मला अक्कल दाढा आल्या ऐन भरातल्या "गद्धे" पंचविशीत आणि त्या वाढत्या दाढांचा एवढा त्रास झाला की लगेचच त्या मुळापासून उपटून काढाव्या लागल्या. आमचा 'अकलेचा' संबंध बहुदा (!) तिथेच संपला. परंतु "चाळीशी" चे मात्र तसे नाही. कधी येणार हे जरी ती सांगून येत नसली तरी, एकदा ती वास्तव्याला आली की मरेपर्यंत साथ सोडत नाही. तुटते, फुटते, बदलते, पण "हम साथ साथ है" हे गाणे गुणगुणतच राहते. ज्या मुलांना, तरुणांना, स्त्री-पुरुषांना चष्मा असतोच, म्हणजे डोळ्यातील काही दोषांमुळे किंवा दृष्टी कमकुवत असल्यामुळे; त्यांच्यासाठी तो चष्मा हा त्यांच्या "व्यक्तिमत्वाचा, शरीराचाच" एक भाग बनून जातो. पण या "चाळीशी" चे तसे नाही. एक तर ही चाळीशी म्हणजे "वाचनासाठी लागलेला चष्मा" आयुष्यात येतोच एकदम  दबक्या पावलांनी. म्हणजे वयाची चाळीशी लागली, की लगेच दुसऱ्या दिवशी या वाचनाच्या चष्म्याची ऑर्डर दिली जाते असे नाही. ती वेळ प्रत्य...